Η Αληθινή Φύση της Αθωνικής Πολιτείας

Συχνά, όταν ο σύγχρονος άνθρωπος στρέφει το βλέμμα του προς τη χερσόνησο του Άθω, αναζητά το εντυπωσιακό, το ιστορικό ή το εικαστικό. Βλέπει τα κάστρα, τα κειμήλια, τη μοναδική αρχιτεκτονική και την άβατη φύση.

Όμως, όπως μας αποκαλύπτει ο λόγος των πατέρων, η ουσία του Αγίου Όρους δεν βρίσκεται στους λίθους, αλλά στο Πνεύμα.

Τι είναι, τελικά, το Άγιον Όρος;

Η απάντηση είναι αφοπλιστική στην απλότητά της και συγκλονιστική στο βάθος της: Είναι ένα εργοστάσιο. Όχι παραγωγής υλικών αγαθών, αλλά ένα «εργοστάσιο παραγωγής Αγίων».

Σε μια εποχή που η ανθρωπότητα μαστίζεται από πνευματική πενία, το Άγιον Όρος συνεχίζει αδιάκοπα τη λειτουργία του. Παράγωντας αυτό ακριβώς που έχουμε περισσότερο ανάγκη: Την Αγιότητα.

Αυτό είναι το μέγα θαύμα. Δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν, μια ανάμνηση βυζαντινής δόξας, αλλά μια ζώσα πραγματικότητα.

Από τους ασκητές των περασμένων αιώνων μέχρι τις σύγχρονες μορφές, όπως ο Άγιος Παΐσιος και ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, η γραμμή της αγιότητας δεν έχει σπάσει.

Οι Άγιοι αυτοί, είτε επίσημα καταγεγραμμένοι στα δίπτυχα της Εκκλησίας είτε κρυμμένοι στην αφάνεια, αποτελούν τους πνευματικούς πυλώνες που στηρίζουν όχι μόνο τον Άθω, αλλά ολόκληρη την Οικουμένη.

Αόρατη Αίσθηση της Χάριτος στα Μονοπάτια του Άθω

Η εμπειρία του προσκυνητή στο Άγιον Όρος ξεκινά πολύ πριν εισέλθει στο Καθολικό μιας Μονής ή προσκυνήσει ένα ιερό λείψανο. Η θαυμαστή παρουσία του Θεού είναι διάχυτη ακόμα και στα κακοτράχαλα μονοπάτια.

Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν οι αμαξωτοί δρόμοι και οι προσκυνητές διέσχιζαν το Όρος με τα πόδια, γίνονταν μάρτυρες φαινομένων που ξεπερνούν τη λογική.

Πολλοί οδοιπόροι, περπατώντας μέσα στην ερημιά, ανάμεσα στα πουρνάρια και τις πέτρες, μακριά από οποιονδήποτε ναό ή σκήτη, αισθάνονταν ξαφνικά μια άρρητη ευωδία.

Δεν ήταν μυρωδιά λουλουδιών ή φύσης, αλλά ευωδία θυμιάματος και μύρου, μια αίσθηση ουράνια.

Αυτή η ευωδία δεν ήταν τυχαία. Μαρτυρούσε την ύπαρξη κρυμμένων θησαυρών κάτω από τη γη.

Το χώμα του Άθω είναι ποτισμένο με τον ιδρώτα και τα δάκρυα χιλιάδων ασκητών. Κάτω από τα βράχια και τα μονοπάτια βρίσκονται θαμμένα άγια λείψανα μοναχών που έζησαν στην αφάνεια και κοιμήθηκαν εν Κυρίω. Αφήνοντας πίσω τους ως μόνη κληρονομιά την παρουσία της Χάριτος. Ακόμα και οι πέτρες και τα φυτά φαίνεται να «ευωδιάζουν», συμμετέχοντας στη δοξολογία του Δημιουργού.

Το Μυστήριο της Ταπείνωσης και η Αφάνεια των Αγίων

Ένα από τα πιο συγκλονιστικά χαρακτηριστικά των Αγιορειτών Αγίων είναι η βαθιά τους ταπείνωση, η οποία τους ακολουθεί ακόμα και μετά θάνατον. Σε αντίθεση με τον κοσμικό άνθρωπο που επιζητά την υστεροφημία και την αναγνώριση, ο Αγιορείτης μοναχός ποθεί την αφάνεια. Θέλει να είναι γνωστός μόνο στον Θεό….

Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που καταγράφεται στη Σκήτη της Αγίας Άννης. Ένας μοναχός, σκάβοντας για να φτιάξει ένα πεζούλι, βρέθηκε μπροστά σε ένα ανέλπιστο εύρημα: ένα λείψανο που ευωδίαζε έντονα.

Η ανακάλυψη αυτή τον συγκλόνισε. Η ημέρα έφευγε και το σούρουπο άπλωνε τις σκιές του στη Σκήτη. Ο μοναχός, σεβόμενος το εύρημα, το σκέπασε πρόχειρα και αποσύρθηκε στο κελί του, με σκοπό να ειδοποιήσει την επόμενη μέρα τους πατέρες για να γίνει επίσημη ανακομιδή.

Εκείνο το βράδυ, όμως, συνέβη το θαυμαστό…

Κατά τη διάρκεια της προσευχής του, εμφανίστηκε μπροστά του ο άγνωστος Άγιος, του οποίου το λείψανο είχε βρει. Ο λόγος του Αγίου ήταν αυστηρός αλλά γεμάτος πνευματικό νόημα: «Πάτερ, αύριο θα πας και θα με σκεπάσεις και δεν θα πεις σε κανέναν τίποτα. Διότι τους αγώνες δεν τους κάναμε μαζί. Τους αγώνες τους έκανα εγώ και θέλω να τους ξέρει μόνο ο Χριστός».

Αυτή η φράση συνοψίζει το ήθος του Αθωνικού μοναχισμού…

Οι Άγιοι δεν φοβούνται μήπως τους κλέψουν τη δόξα, αλλά επιλέγουν συνειδητά να παραμείνουν «κρυμμένοι» εν Θεώ. Παρόλα αυτά, όπως αναφέρεται, «η Χάρις του Θεού τους προδίδει».

Όσο κι αν εκείνοι θέλουν να κρυφτούν, ο Θεός συχνά τους φανερώνει προς ωφέλεια και παρηγοριά των πιστών.

Η Άρνηση των Λειψάνων και η Σεβάσμια Σιωπή

Το φαινόμενο της «άρνησης» φανέρωσης των λειψάνων δεν είναι μεμονωμένο. Και το βλέπουμε στην κορυφαία μορφή του Αθωνικού μοναχισμού, τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, τον ιδρυτή της Μεγίστης Λαύρας. Το λείψανό του παραμένει θαμμένο στον τάφο του, σφραγισμένο από τη δική του επιθυμία για αφάνεια.

Ο τάφος του Αγίου Αθανασίου

Όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας επισκέφθηκε το Άγιον Όρος για την χιλιετηρίδα, εξέφρασε την επιθυμία να ανοιχθεί ο τάφος του Αγίου Αθανασίου.

Η εντολή δόθηκε, αλλά ο Άγιος είχε άλλη άποψη…

Όπως διηγήθηκε ο διακο-Γεράσιμος, που τότε ως νεαρός μοναχός συμμετείχε στο σκάψιμο, μόλις τα εργαλεία άγγιξαν τον τάφο, άρχισαν να βγαίνουν σπίθες και φωτιά. Ήταν ένα σημάδι τόσο έντονο και τρομακτικό, που ανάγκασε τους πάντες να σταματήσουν. Ο Άγιος δεν ήθελε να διαταραχθεί η ησυχία του.

Άγιος Πορφύριος

Παρόμοια τακτική ακολούθησε και ο σύγχρονος Άγιος Πορφύριος. Έδωσε ρητή εντολή στα πνευματικά του παιδιά να ταφεί κρυφά και, όταν γίνει η ανακομιδή του, να μεταφερθούν τα λείψανά του σε άγνωστο μέρος, ώστε να μην τα βρει κανείς.

«Για να μην τα τιμήσουμε», αν και η Εκκλησία ελπίζει και προσεύχεται κάποτε ο Θεός να επιτρέψει τη φανέρωσή τους για ευλογία του λαού.

Ο Άγιος Ευδόκιμος και η Θεϊκή Ευδοκία

Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που ο Θεός αποφασίζει να φανερώσει τους εκλεκτούς Του με τρόπο θαυμαστό, ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε το όνομά τους. Τέτοια είναι η περίπτωση του Αγίου Ευδοκίμου στη Μονή Βατοπαιδίου.

Κατά τη διάρκεια εργασιών ανακαίνισης στο κοιμητήριο της Μονής, οι πατέρες βρέθηκαν μπροστά σε ένα ολόσωμο άφθαρτο σκήνωμα. Το λείψανο ευωδίαζε άρρητα και κρατούσε στα χέρια του μια εικόνα της Παναγίας. Κανείς δεν γνώριζε ποιος ήταν αυτός ο μοναχός, πότε έζησε ή ποιο ήταν το όνομά του.

Το σκήνωμα μεταφέρθηκε με τιμές στο Καθολικό. Εκεί, οι επίσκοποι και οι πατέρες της Μονής του έδωσαν το όνομα «Ευδόκιμος». Το όνομα αυτό επιλέχθηκε για δύο λόγους: Πρώτον, διότι φανερώθηκε «κατ’ ευδοκίαν Θεού» και δεύτερον, διότι η κατάστασή του μαρτυρούσε ότι είχε «ευδοκιμήσει» στην αρετή ενώπιον του Κυρίου.

Αργότερα, ο ίδιος ο Άγιος εμφανίστηκε σε όραμα και αποκάλυψε ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Σάββας, ωστόσο επέτρεψε να τον αποκαλούν Ευδόκιμο, αποδεχόμενος την ονοματοδοσία της Εκκλησίας.

Το Σκανδαλώδες Θαύμα της Πρόνοιας της Παναγίας

Πέρα από τα θαύματα των Αγίων, το Άγιον Όρος ζει και αναπνέει κάτω από τη σκέπη της Κυρίας Θεοτόκου. Είναι το «Περιβόλι της Παναγίας» και η παρουσία Της είναι ζωντανή, μητρική και καθοριστική.

Το μεγαλύτερο, ίσως, θαύμα, το οποίο ο μακαριστός Γέροντας Θεόκλητος Διονυσιάτης αποκαλούσε «Σκανδαλώδες Θαύμα», είναι η απίστευτη πρόνοια της Παναγίας για τα παιδιά της, τους μοναχούς.

Η Παναγία στο Άγιον Όρος είναι η Γερόντισσα, η Οικονόμισσα, η Γιατρός και η Τροφοδότης. Έχει αναλάβει προσωπικά τη μέριμνα για την επιβίωση και την πνευματική προκοπή των μοναχών, ώστε αυτοί να μπορούν να αφοσιωθούν απερίσπαστοι στην προσευχή.

Η Παναγία Οικονόμισσα στη Μεγίστη Λαύρα

Στη Μεγίστη Λαύρα, υπάρχει μια μοναδική παράδοση που κρατά αιώνες. Σε όλα τα μοναστήρια υπάρχει το διακόνημα του Οικονόμου, του μοναχού δηλαδή που είναι υπεύθυνος για τα υλικά αγαθά, τα τρόφιμα και τη διαχείριση της Μονής.

Στη Λαύρα, όμως, δεν υπάρχει Οικονόμος…

Τη θέση αυτή κατέχει η ίδια η Θεοτόκος, ως η «Οικονόμισσα».

Υπάρχει μόνο ο «παραοικονόμος», ο βοηθός Της, καθώς η Παναγία έχει υποσχεθεί στον Άγιο Αθανάσιο ότι εκείνη θα μεριμνά για τα πάντα, αρκεί οι μοναχοί να μένουν πιστοί στους αγώνες τους.

Τα Γεμάτα Πιθάρια: Από το Βατοπαίδι στη Σιμωνόπετρα

Η υλική πρόνοια της Παναγίας εκδηλώνεται συχνά με τρόπους που αψηφούν τους φυσικούς νόμους. Ιστορικά, είναι γνωστό το θαύμα στη Μονή Βατοπαιδίου με την Παναγία την Ελαιοβρύτισσα, όπου σε περίοδο έλλειψης, το λάδι ξεχείλισε από τα πιθάρια.

Στη Μονή Σίμωνος Πέτρας, στις μέρες μας, συνέβη ένα γεγονός που συγκλόνισε την αδελφότητα. Κατά την ημέρα των Εισοδίων της Θεοτόκου, το μοναστήρι βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Τα αποθέματα λαδιού είχαν εξαντληθεί. Οι μοναχοί είχαν φέρει άδειους τενεκέδες από το μετόχι της Ορμύλιας, αλλά δεν υπήρχε λάδι για να γεμίσουν τα καντήλια ή να μαγειρέψουν για την πανήγυρη.

Ο Γέροντας της Μονής, με πίστη, είπε στους πατέρες να μην ανησυχούν και να αφήσουν το θέμα για την επόμενη μέρα, ώστε να μην χάσουν την αγρυπνία.

Οι πατέρες, κάνοντας υπακοή, έπλυναν τα άδεια πιθάρια και τους τενεκέδες και πήγαν στην εκκλησία.

Τη νύχτα, ο μάγειρας χρειάστηκε λάδι. Γνωρίζοντας ότι δεν υπήρχε σταγόνα, αλλά έχοντας εμπιστοσύνη, πήγε στην αποθήκη (το δοχειό). Εκεί, έντρομος και έκθαμβος, άκουσε έναν παράξενο θόρυβο: τα καπάκια των δοχείων χτυπούσαν. Το λάδι ανέβλυζε θαυματουργικά! Τα άδεια πιθάρια και οι τενεκέδες είχαν γεμίσει μέχρι επάνω και το λάδι ξεχείλιζε στο πάτωμα.

Όταν το επόμενο πρωί ο δοχειάρης (υπεύθυνος της αποθήκης) ρώτησε τον μάγειρα πού βρήκε λάδι, εκείνος απάντησε με φυσικότητα: «Πήγα και πήρα από το πιθάρι».

Ο δοχειάρης, ξέροντας ότι τα πιθάρια ήταν πλυμένα και άδεια, έμεινε άναυδος. Πήγαν μαζί και είδαν το θαύμα: Η Παναγία είχε γεμίσει τις αποθήκες του μοναστηριού, επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά ότι Εκείνη είναι η απόλυτη Κυρία και Τροφοδότης του Όρους.

Όπως είπε και ένας μοναχός προσκυνώντας την εικόνα της: «Μανούλα μου, εγώ για σένα το φυλάω αυτό το λάδι». Και Εκείνη ανταπέδωσε την αγάπη και την εμπιστοσύνη με αφθονία.

Το Υπέρτατο Θαύμα – Η Αλλοίωση της Ψυχής

Όσο εντυπωσιακά κι αν είναι τα θαύματα της υλικής πρόνοιας ή οι θεραπείες σωματικών ασθενειών – όπως οι θεραπείες καρκινοπαθών από την Αγία Ζώνη και την Παντάνασσα στο Βατοπαίδι, ή η ανάσταση του παιδιού στη Ρωσία – υπάρχει ένα θαύμα που τα ξεπερνά όλα. Είναι το θαύμα που συντελείται μυστικά στις καρδιές των ανθρώπων.
Το Άγιον Όρος λειτουργεί ως ένα «πνευματικό πλυντήριο». Άνθρωποι φτάνουν εκεί φορτωμένοι με αμαρτίες, με μέριμνες, με πάθη, με ψυχές λερωμένες και βεβαρημένες.

Μπαίνουν στο Όρος σαν «λύκοι» αγριεμένοι από την κακία του κόσμου και φεύγουν σαν «αρνιά», ήρεμοι και ταπεινοί. Μπαίνουν σαν «κόρακες» μαύροι από την αμαρτία και βγαίνουν «περιστέρια» λευκά από τη μετάνοια.

Αυτή η αλλοίωση της ψυχής είναι το μεγαλύτερο γεγονός. Η μεταστροφή του αμαρτωλού, η γέννηση της μετάνοιας, η απόφαση νέων ανθρώπων να εγκαταλείψουν τα εγκόσμια και να αφιερωθούν στον Θεό, δείχνοντας υπομονή και υπακοή σε έναν σκληρό αγώνα, είναι η απόδειξη ότι το Άγιον Όρος είναι ζωντανό.

Η Παναγία, ως η στοργική Μητέρα, καθαρίζει τις ψυχές, παρηγορεί τους πονεμένους και δίνει δύναμη στους αγωνιστές. Αυτή η πνευματική αναγέννηση, η μεταμόρφωση του χαρακτήρα και η γαλήνη που βρίσκει η ταραγμένη σύγχρονη ψυχή στο Περιβόλι της, συνιστούν την ουσία της Αθωνικής Πολιτείας.

Επίλογος

Το Άγιον Όρος, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας τόπος. Είναι ένας τρόπος ζωής και μια διαρκής απόδειξη της παρουσίας του Θεού στη γη. Είναι το εργοστάσιο που παράγει Αγίους, το καταφύγιο όπου η Παναγία σκανδαλίζει την ανθρώπινη λογική με την αγάπη Της. Και το ιατρείο θεραπεύει τις θανάσιμες πληγές της ψυχής.

Στους αιώνες που περνούν, τα πρόσωπα αλλάζουν, αλλά το Θαύμα παραμένει το ίδιο:

Η αγιότητα είναι εφικτή και η Χάρις του Θεού είναι παρούσα, περιμένοντας να ξεδιψάσει κάθε αναζητητή της Αλήθειας.

Πηγή: Youtube – Σεβάσμιος Μητροπολίτης Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικόλαος